Kapitalist dünya ekonomik krizinin Türkiye’deki etkilerini araştırmak bu dönemde ülkemizdeki devletçilik uygulamasını incelemeyi gerektirir. Gerçekte bu uygulamalar karmaşık ve çok yönlüdür. Atatürkçü düşünce sisteminde devletçilik, ülke ulus olanaklarının kullanımında, işletilmesinde, kalkınmada, gelişmede ve çağdaşlaşmada devletin ekonomik işlevine yön veren temel ilkedir.
Ekonomik hayata devletin müdahalesi aslında çok eskiden beri devam ediyordu. Ancak ekonomik krizle birlikte başlayan yeni dönemde bu müdahalenin uygulama alanı genişlemiştir. Türkiye ekonomisinde devlet müdahalesi çeşitli şekillerde uygulanmıştır. İlk olarak yabancı sermayenin elinde bulunan birtakım işletmeler millileştirilmiştir. 1924 yılında demiryolu, bankacılık, ticaret, imalat, madencilik, elektrik ve havagazı alanlarında faaliyet gösteren 100’e yakın yabancı sermayeli şirketten 22’si satın alınarak millileştirilmiştir. 1930’larda devletçilik politikası, yoğun bir şekilde girişilen millileştirme hareketleri ile daha da hız kazanmıştır. Ulaşım ve haberleşme gibi sektörlerde önemli millileştirmeler yapılmıştır. Örneğin 1933’de İzmir Rıhtım Şirketi, 1934 yılında İzmir-Afyon ve Manisa-Bandırma demiryolu hatları, 1935’de Aydın Demiryolu Şirketi, 1937 yılında İzmir Telefon Türk Anonim Şirketi ve 1939’da İstanbul Tramvay Şirketi gibi birçok yabancı sermayeli şirket satın alınmak suretiyle uluslaştırılmıştır. Böylece Türkiye’de yarı-sömürgecilik kalıntısı şirketler giderek temizlenmiştir.
Tüm dünya ekonomisinin büyük bir kriz içinde bulunduğu ve kapitalist ülkelerde reel gelirlerde önemli düşüşlerin meydana geldiği bir dönemde ortalama %7’ye yaklaşan bir büyüme hızının önemli bir başarı olduğu göz ardı edilemez. Dünya ekonomik krizi koşullarında gelişme ve sanayileşme olarak nitelendirebileceğimiz bu dönüşümün, temel olarak ekonominin kendi öz kaynakları ile gerçekleştirilmiş olması son derece önemlidir.
Ekonomik hayata devletin müdahalesi aslında çok eskiden beri devam ediyordu. Ancak ekonomik krizle birlikte başlayan yeni dönemde bu müdahalenin uygulama alanı genişlemiştir. Türkiye ekonomisinde devlet müdahalesi çeşitli şekillerde uygulanmıştır. İlk olarak yabancı sermayenin elinde bulunan birtakım işletmeler millileştirilmiştir. 1924 yılında demiryolu, bankacılık, ticaret, imalat, madencilik, elektrik ve havagazı alanlarında faaliyet gösteren 100’e yakın yabancı sermayeli şirketten 22’si satın alınarak millileştirilmiştir. 1930’larda devletçilik politikası, yoğun bir şekilde girişilen millileştirme hareketleri ile daha da hız kazanmıştır. Ulaşım ve haberleşme gibi sektörlerde önemli millileştirmeler yapılmıştır. Örneğin 1933’de İzmir Rıhtım Şirketi, 1934 yılında İzmir-Afyon ve Manisa-Bandırma demiryolu hatları, 1935’de Aydın Demiryolu Şirketi, 1937 yılında İzmir Telefon Türk Anonim Şirketi ve 1939’da İstanbul Tramvay Şirketi gibi birçok yabancı sermayeli şirket satın alınmak suretiyle uluslaştırılmıştır. Böylece Türkiye’de yarı-sömürgecilik kalıntısı şirketler giderek temizlenmiştir.
Tüm dünya ekonomisinin büyük bir kriz içinde bulunduğu ve kapitalist ülkelerde reel gelirlerde önemli düşüşlerin meydana geldiği bir dönemde ortalama %7’ye yaklaşan bir büyüme hızının önemli bir başarı olduğu göz ardı edilemez. Dünya ekonomik krizi koşullarında gelişme ve sanayileşme olarak nitelendirebileceğimiz bu dönüşümün, temel olarak ekonominin kendi öz kaynakları ile gerçekleştirilmiş olması son derece önemlidir.
Yorumlar
Yorum Gönder