1914 yılında başlayan savaş 1917 yılında farklı boyutlar kazandı. Bu yıl savaşın kaderi açısından önemlidir. Bu yılın önemli olaylarının başında Rusya’daki Bolşevik ihtilali gelmektedir. Birinci Dünya Savaşı, bir çok ülkede olduğu gibi Rusya’da da yokluklara ve sefalete yol açtı. Dış yardımların ulaşamaması ve sert geçen kışın ardından Mart 1917’de Petersburg’da gösteriler başladı. Bir süre sonra Çar tahttan ayrıldı ve 7 Kasım 1917’de ihtilal hükümeti kuruldu. Bolşevikler, Rusya’nın yerine kurulan yeni Sovyet devletini savaştan çıkardılar. Böylece İttifak devletlerinin bir ortağı hem savaştan hem de batı dünyasından ayrılmış oldu.
Rusya’nın savaştan çıkması güçler dengesinde bir değişiklik oluşturmadı. Çünkü Bolşevik ayaklanmaları sırasında Almanya-Meksika ve Almanya-Japonya yakınlaşmalarına karşı Amerika Birleşik Devletleri, Nisan 1917’de Almanya’ya savaş ilan etti. Amerika’nın savaşa girmesi bütün dengeleri bozdu.
1917 yılında Türkiye için önemli bir gelişme yaşandı. Savaşın başından beri savaş dışı kalan Yunanistan, İzmir ve Batı Anadolu’nun bir kısmının kendisine verilmesi karşılığı Ekim 1917’de İngiltere-Fransa yanında savaşa katıldı.
1917-1918 kışında bütün uluslarda savaş yorgunluğu ve barış özlemi açıkça görülüyordu. Milyonlarca insan ölmüş, açlık ve sefalet tüm Avrupa’yı sarmıştı. Amerika’nın savaşa girmesi ile savaşın galibi de yavaş yavaş belli olmaya başlamıştı. Bütün bu olumsuzluklar sonucu Amerika Başkanı Wilson’un savaş sonrası mesajları özellikle Avrupa devletlerine barış kapısını açtı.
Amerika Başkanı Wilson, Ocak 1918’de Kongre’ye gönderdiği mesajda yeni olacak barışın esaslarını belirtmişti. Daha sonra 27 madde halinde netleşen bu ilkeler 11 Şubat 1918’de Kongre’de dile getirildi ve Wilson ilkeleri olarak tarihe geçti. Bu ilkelerin önemli başlıkları şunlardı:
- Barış anlaşmalarının ve uluslar arası anlaşmaların eskisi gibi gizli olmayıp açık olması,
- Ülkelerin silahlanmalarının sadece iç güvenlik seviyesinde tutulması ve bu konuda karşılıklı garanti verilmesi.
- Savaş tazminatlarının kaldırılması,
- Sömürgeler üzerindeki taleplerin tarafsızlıkla incelenip buralar halkının çıkarları göz önünde tutularak karar verilmesi.
-Osmanlı İmparatorluğu’nda Türklerin oturduğu bölgenin bağımsızlığının sağlanması, Türk egemenliği altında bulunan diğer uluslara da özerk bir gelişme fırsatı sağlanması,
- Ulusların siyasal bağımsızlık ve toprak bütünlüklerinin garanti altına alınması amacı ile bir Milletler Topluluğu kurulması.
Fransa ve İngiltere hükümetleri de benzer söylemler içine girmişti. Savaş galibi devletler, yenilen ulusların çok şey kaybetmeyeceklerini bildiriyorlardı. Bu oluşum içinde Rusya, Osmanlı İmparatorluğu ve Almanya savaştan çıkmanın diplomatik yolunu aradılar.
Rusya’nın savaştan çıkması güçler dengesinde bir değişiklik oluşturmadı. Çünkü Bolşevik ayaklanmaları sırasında Almanya-Meksika ve Almanya-Japonya yakınlaşmalarına karşı Amerika Birleşik Devletleri, Nisan 1917’de Almanya’ya savaş ilan etti. Amerika’nın savaşa girmesi bütün dengeleri bozdu.
1917 yılında Türkiye için önemli bir gelişme yaşandı. Savaşın başından beri savaş dışı kalan Yunanistan, İzmir ve Batı Anadolu’nun bir kısmının kendisine verilmesi karşılığı Ekim 1917’de İngiltere-Fransa yanında savaşa katıldı.
1917-1918 kışında bütün uluslarda savaş yorgunluğu ve barış özlemi açıkça görülüyordu. Milyonlarca insan ölmüş, açlık ve sefalet tüm Avrupa’yı sarmıştı. Amerika’nın savaşa girmesi ile savaşın galibi de yavaş yavaş belli olmaya başlamıştı. Bütün bu olumsuzluklar sonucu Amerika Başkanı Wilson’un savaş sonrası mesajları özellikle Avrupa devletlerine barış kapısını açtı.
Amerika Başkanı Wilson, Ocak 1918’de Kongre’ye gönderdiği mesajda yeni olacak barışın esaslarını belirtmişti. Daha sonra 27 madde halinde netleşen bu ilkeler 11 Şubat 1918’de Kongre’de dile getirildi ve Wilson ilkeleri olarak tarihe geçti. Bu ilkelerin önemli başlıkları şunlardı:
- Barış anlaşmalarının ve uluslar arası anlaşmaların eskisi gibi gizli olmayıp açık olması,
- Ülkelerin silahlanmalarının sadece iç güvenlik seviyesinde tutulması ve bu konuda karşılıklı garanti verilmesi.
- Savaş tazminatlarının kaldırılması,
- Sömürgeler üzerindeki taleplerin tarafsızlıkla incelenip buralar halkının çıkarları göz önünde tutularak karar verilmesi.
-Osmanlı İmparatorluğu’nda Türklerin oturduğu bölgenin bağımsızlığının sağlanması, Türk egemenliği altında bulunan diğer uluslara da özerk bir gelişme fırsatı sağlanması,
- Ulusların siyasal bağımsızlık ve toprak bütünlüklerinin garanti altına alınması amacı ile bir Milletler Topluluğu kurulması.
Fransa ve İngiltere hükümetleri de benzer söylemler içine girmişti. Savaş galibi devletler, yenilen ulusların çok şey kaybetmeyeceklerini bildiriyorlardı. Bu oluşum içinde Rusya, Osmanlı İmparatorluğu ve Almanya savaştan çıkmanın diplomatik yolunu aradılar.
Yorumlar
Yorum Gönder