Mondros sonrasında İstanbul’daki aydınlar arasında, Türk çoğunluğundaki bütün toprakların tehlikeye girmesi üzerine ulusal hak ve çıkarları savunacak bir birleşme düşünülmüştü. Bütün parti ve cemiyetlerin bir araya gelmesi için 29 Kasım 1918’de Milli talim ve Terbiye Cemiyeti'nde düzenlenen toplantıya çok sayıda parti, cemiyet, fakülte, yardımlaşma kurumu ve örgüt temsilcisi katılmış ve bir Milli Kongre oluşturulmuştur. Kongrede seçilen komisyon amaçlarının, Kuva-i Milliye güçlerini birleştirerek yurdu kurtarmak olduğunu belirten bir program hazırlamıştır. Ülkedeki tüm unsurların her türlü din, mezhep, etnik ve kültür ayrılıklarını bir tarafa bırakarak ortak mücadele etmeleri gerektiğini savunan Milli Kongre bir genel sekreterlik ve bazı komisyonlar oluşturarak çalışmalarını sürdürmüştür. Kongrede İttihat Terakki Fırkası'nın çizgisinde kurulan Teceddüt Fırkası'nın ön plana geçmesi üzerine İngiliz yanlısı fırka ve cemiyetler kongre girişimcisi Dr. Esat (Işık) Bey’i ittihatçılık yapmakla suçlayıp kongre çalışmalarını baltalamışlardır. Daha sonra Hürriyetperver Avam Fırkası Başkanı Fethi Bey’in siyasal partileri bir araya getirme girişimleri de aynı çevrelerce, ittihatçılık olarak suçlanmış ve Onlarla bir araya gelemeyecekleri gerekçesiyle önlenmiştir.
İzmir işgal edildikten sonra ulusal kongre çalışmaları yeniden başlatılarak Müttefikler katında ulusal hakları savunmak üzere Dr. Esat, Halide Edip, Besim Ömer ve Cami Baykut gibi kişilerden oluşan bir komisyon kurulmuştur. Bu Kongrenin önemli etkinliklerinden biri İzmir’in işgalini protesto için 23 Mayıs 1919’da düzenlenen Sultan Ahmet Mitingi olmuştur. 25 Mayısta toplanan Saltanat Şurasına bir temsilci gönderen Kongre orada milli bir şura oluşturulması gerektiğini savunmuşsa da etki sağlayamamıştır. Kongre başkanı Dr. Esat etkinliklerinden dolayı tutuklandıktan sonra Kongre çalışmalar durmuş, Esat çıktıktan sonra da seçimler yapılıp Osmanlı Millet Meclisi açıldığı için kongrenin önemi kalmamıştır. İstanbul işgal edildikten sonra Dr. Esat tekrar tutuklanmıştır.
Milli Kongre girişimine benzeyen bir çalışma da 1919 yılı içinde yürütülen Vahdet-i Milliye Heyeti’nin çalışmalarıydı. Eski İttihatçılardan Ahmet Rıza’nın öncülüğünde birçok siyasetçi, aydın ve gazetecinin katıldığı bu hareketin amacı, çiğnenen hakların Paris Konferansında savunulması, barışın sağlanması için de ABD ile ilişki kurulması idi.
İzmir işgal edildikten sonra ulusal kongre çalışmaları yeniden başlatılarak Müttefikler katında ulusal hakları savunmak üzere Dr. Esat, Halide Edip, Besim Ömer ve Cami Baykut gibi kişilerden oluşan bir komisyon kurulmuştur. Bu Kongrenin önemli etkinliklerinden biri İzmir’in işgalini protesto için 23 Mayıs 1919’da düzenlenen Sultan Ahmet Mitingi olmuştur. 25 Mayısta toplanan Saltanat Şurasına bir temsilci gönderen Kongre orada milli bir şura oluşturulması gerektiğini savunmuşsa da etki sağlayamamıştır. Kongre başkanı Dr. Esat etkinliklerinden dolayı tutuklandıktan sonra Kongre çalışmalar durmuş, Esat çıktıktan sonra da seçimler yapılıp Osmanlı Millet Meclisi açıldığı için kongrenin önemi kalmamıştır. İstanbul işgal edildikten sonra Dr. Esat tekrar tutuklanmıştır.
Milli Kongre girişimine benzeyen bir çalışma da 1919 yılı içinde yürütülen Vahdet-i Milliye Heyeti’nin çalışmalarıydı. Eski İttihatçılardan Ahmet Rıza’nın öncülüğünde birçok siyasetçi, aydın ve gazetecinin katıldığı bu hareketin amacı, çiğnenen hakların Paris Konferansında savunulması, barışın sağlanması için de ABD ile ilişki kurulması idi.
Yorumlar
Yorum Gönder