Hedefi ve konusu insan olan eğitim, kısaca insan yetiştirme sanatı olarak ifade edilebilir. Bu ise ancak sistemli bir eğitim sayesinde gerçekleştirilebilir. Çünkü, kişilerin toplum içinde sürekli değişen yaşama hazırlanması, yeni koşullara uyum göstermesi ve bir ülkenin kalkınması içim gerekli olan yetişmiş insan gücünün sağlanmasında önemi büyük olan eğitimin ayrıca kültürün gelişmesinde ve kuşaktan kuşağa aktarılmasında da rolü tartışılmaz. Bu nedenledir ki eğitim sistemlerinin değişen koşullara ayak uydurması ve kendini sürekli yenilemesi gerekir. Bu aksatıldığı zaman toplumun gerilemesi kaçınılmaz hale gelir. Bu nedenle her devlet kendi var oluş felsefesi doğrultusunda bir eğitim ve kültür politikası oluşturur ve bunu uygular.
Osmanlı Devleti’nde geleneksel eğitim sistemi, 18. yüzyılın sonlarında Avrupa’dan esinlenerek kurulan yeni okulların yer aldığı bir eğitim sistemi vardı. Müfredat programları ve kuruluş amaçları birbirinden çok farklı bulunan medreseler ile Avrupa tipinde kurulmuş olan insanlar, birbirlerinden oldukça değişik, hatta zıt dünya örüşlerine sahip oluyorlardı.
Devlete bağlı okullardan iki farlı insan tipi yetişirken, azınlıkların, yabancı devletlerin ve misyonerlerin giderek artan okulları da durumu daha karışık hale getiriyordu. Bu karışıklık sonucu zamanla ortaya çıkan mektepli-medreseli ayrımı aydınlar arasında bölünmelere sebep olurken aynı zamanda toplum ilerlemesine de büyük engel teşkil ediyordu.
Bu durumun düzeltilmesi gerektiğini düşünen Mustafa Kemal, milli mücadele yıllarında yaptığı bir konuşmada, Osmanlı Devleti’nde var olan mektepli-medreseli çekişmesinin sona ermesi için, bu iki tip öğretim siteminin ortadan kaldırılması gerektiğini, bütün memleket evlatlarının yüksek öğretime kadar birlikte okutulması ve aynı bilim ve teknolojiyi öğrenmeleri gerektiğini ancak böylelikle medreseler ve diğer okulların sorunlarının çözüleceğini vurguluyordu.
Yine Mustafa Kemal, 16 Temmuz 1921 tarihinde Ankara’da Maarif Kongresini açarken yaptığı konuşmada “Milli kültürün önemi ve gerekliliğinden bahsederken, aynı zamanda toplumun eğitim ve kültür konularındaki bölünmüşlüğünün de ortadan kaldırılması” konusuna dikkatleri çekiyordu.
1 Mart 1922 tarihinde TBMM’ nin üçüncü toplanma yılını açış konuşmasında yine bu konuya değinerek eğitim ve öğretim alanında devrimler yapılması gerektiğinden bahsediyor ve yapılacak olan devrimlerin de; “ulusumuzun gelişme yeteneği ve bu yolda layık olduğu uygarlık seviyesine yükseltilmesi doğal olarak yüksek nitelikle meslek sahipleri yetiştirmekle ve ulusal kültürümüzü yükseltmekle mümkündür” sözleriyle milleti bu amaca ulaştıracak nitelikte olması gerektiğini ifade ediyordu. Ona göre, eğitim ve öğretim alanında yapılacak devrimlerin temel ilkeleri ve hazırlanacak eğitim programı da; ulusumuzun toplumsal ve yaşamsal gereksinimleri ile çağın gereklerine uygun ve ulusçu, uygarlıkçı ve bilimsel kavrayışa sahip bir kuşak yetiştirmeğe yönelik olmalıydı.
Bu çerçevede, yeni Türk Devleti de yeni eğitim ve kültür politikalarını belirlemiş ve uygulamıştır.
Mustafa Kemal, daha bağımsızlık savaşının sürdüğü dönemde toplumsal kurtuluşun ancak laik ve çağdaş bilgilerle donatılmış kuşaklar yetiştirmekle sağlanabileceği inancıyla eğitim-öğretim sorununa eğilmişti. Bunun en somut kanıtı, 16 Temmuz 1921’de Ankara’da bir Eğitim Kurultayı’nın toplanması olmuştur. Bu kurultayda yaptığı konuşmada, silahıyla savaşmak zorunda kalan Türk ulusunun beyni ile de savaşmak zorunda olduğunu belirtmiştir.
Cumhuriyetle birlikte başlayan kültür ve eğitim alanındaki değişmelere egemen olan politika, bütüncül kalkınma stratejisinden kaynaklanır. İnsan yetiştirme davası, toplumsal değişimin önemli bir halkasını oluşturur. Kıt kaynaklara rağmen bütçeden ödenek ayrılarak devlet hesabına yurtdışına; fen bilimlerinden, sosyal bilimlere; güzel sanatlardan, arkeolojiye kadar birçok alanda öğrenci gönderme politikası, bütünsel kalkınma ve insan yetiştirme iradesinin bir sonucu olmuştur.
Osmanlı Devleti’nde geleneksel eğitim sistemi, 18. yüzyılın sonlarında Avrupa’dan esinlenerek kurulan yeni okulların yer aldığı bir eğitim sistemi vardı. Müfredat programları ve kuruluş amaçları birbirinden çok farklı bulunan medreseler ile Avrupa tipinde kurulmuş olan insanlar, birbirlerinden oldukça değişik, hatta zıt dünya örüşlerine sahip oluyorlardı.
Devlete bağlı okullardan iki farlı insan tipi yetişirken, azınlıkların, yabancı devletlerin ve misyonerlerin giderek artan okulları da durumu daha karışık hale getiriyordu. Bu karışıklık sonucu zamanla ortaya çıkan mektepli-medreseli ayrımı aydınlar arasında bölünmelere sebep olurken aynı zamanda toplum ilerlemesine de büyük engel teşkil ediyordu.
Bu durumun düzeltilmesi gerektiğini düşünen Mustafa Kemal, milli mücadele yıllarında yaptığı bir konuşmada, Osmanlı Devleti’nde var olan mektepli-medreseli çekişmesinin sona ermesi için, bu iki tip öğretim siteminin ortadan kaldırılması gerektiğini, bütün memleket evlatlarının yüksek öğretime kadar birlikte okutulması ve aynı bilim ve teknolojiyi öğrenmeleri gerektiğini ancak böylelikle medreseler ve diğer okulların sorunlarının çözüleceğini vurguluyordu.
Yine Mustafa Kemal, 16 Temmuz 1921 tarihinde Ankara’da Maarif Kongresini açarken yaptığı konuşmada “Milli kültürün önemi ve gerekliliğinden bahsederken, aynı zamanda toplumun eğitim ve kültür konularındaki bölünmüşlüğünün de ortadan kaldırılması” konusuna dikkatleri çekiyordu.
1 Mart 1922 tarihinde TBMM’ nin üçüncü toplanma yılını açış konuşmasında yine bu konuya değinerek eğitim ve öğretim alanında devrimler yapılması gerektiğinden bahsediyor ve yapılacak olan devrimlerin de; “ulusumuzun gelişme yeteneği ve bu yolda layık olduğu uygarlık seviyesine yükseltilmesi doğal olarak yüksek nitelikle meslek sahipleri yetiştirmekle ve ulusal kültürümüzü yükseltmekle mümkündür” sözleriyle milleti bu amaca ulaştıracak nitelikte olması gerektiğini ifade ediyordu. Ona göre, eğitim ve öğretim alanında yapılacak devrimlerin temel ilkeleri ve hazırlanacak eğitim programı da; ulusumuzun toplumsal ve yaşamsal gereksinimleri ile çağın gereklerine uygun ve ulusçu, uygarlıkçı ve bilimsel kavrayışa sahip bir kuşak yetiştirmeğe yönelik olmalıydı.
Bu çerçevede, yeni Türk Devleti de yeni eğitim ve kültür politikalarını belirlemiş ve uygulamıştır.
Mustafa Kemal, daha bağımsızlık savaşının sürdüğü dönemde toplumsal kurtuluşun ancak laik ve çağdaş bilgilerle donatılmış kuşaklar yetiştirmekle sağlanabileceği inancıyla eğitim-öğretim sorununa eğilmişti. Bunun en somut kanıtı, 16 Temmuz 1921’de Ankara’da bir Eğitim Kurultayı’nın toplanması olmuştur. Bu kurultayda yaptığı konuşmada, silahıyla savaşmak zorunda kalan Türk ulusunun beyni ile de savaşmak zorunda olduğunu belirtmiştir.
Cumhuriyetle birlikte başlayan kültür ve eğitim alanındaki değişmelere egemen olan politika, bütüncül kalkınma stratejisinden kaynaklanır. İnsan yetiştirme davası, toplumsal değişimin önemli bir halkasını oluşturur. Kıt kaynaklara rağmen bütçeden ödenek ayrılarak devlet hesabına yurtdışına; fen bilimlerinden, sosyal bilimlere; güzel sanatlardan, arkeolojiye kadar birçok alanda öğrenci gönderme politikası, bütünsel kalkınma ve insan yetiştirme iradesinin bir sonucu olmuştur.
Yorumlar
Yorum Gönder