T.B.M.M, Sevr Antlaşması’nı kabul etmemiş, İtilaf Devletleri’ni yurttan çıkarmak için harekete geçmişti. TBMM, Milli Mücadele sırasında Güneyde Fransızlara karşı başarılı olmuş, Türk Sovyet görüşmelerini başlatmış, Yunan ilerleyişini durdurmuştu.
I. İnönü Zaferi de kazanılınca İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşmasında bazı değişiklikler yapmak üzere Yunanistan ve Türkiye’nin de katıldığı bir konferansın 23 Şubat 1921’de Londra’da yapılmasına karar verdiler.
Fakat TBMM’ni tanımadıkları için, konferansa yalnızca Osmanlı Hükümetini çağırdılar. Mustafa Kemal’in de konferansa delege olarak katılabileceğini ya da bir temsilci yollayabileceğini Osmanlı Hükümeti’ne bildirdiler. Osmanlı Hükümeti de itilaf devletlerinin bu önerisini TBMM Başkanı Mustaf Kemal Paşa’ya iletti. Ancak TBMM bu öneriyi onaylamadı ve çağrılmadığı bir konferansa, katılamayacağını bildirdi. Bunun üzerine İtilaf Devletleri, İtalya’nın aracılığı ile TBMM’ni resmen Londra Konferansı’na çağırdı. Konferans 23 Şubat’ta Londra’da açıldı. İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşması’nda küçük değişiklikler yapmak istediler. Türk temsilciler buna şiddetle karşı çıktılar.
Sadrazam Tevfik Paşa, söz sırası kendisine gelince, “Ben sözü Türk Milletinin gerçek temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi Başdelegesine bırakıyorum” diyerek konuşma yetkisini Bekir Sami Bey (Kunduh)’e bıraktı. Bunun üzerine, İtilaf devletleri her türlü görüşmeyi TBMM heyetiyle yaptı. TBMM delegeleri, Misak-ı Milli’ye dayanarak Sevr Antlaşması’nı hiçbir şekilde kabul etmediklerini dile getirdiler. Şiddetli tartışmalardan sonra konferans sonuç alınamadan dağıldı.
Bekir Sami Bey konferansın dağılmasından sonra savaş esirlerinin karşılıklı geri verilmesi ile ilgili olarak, 11 Martta Fransızlarla, 12 Martta İtalyanlarla ve 16 Martta İngilizlerle, ayrı ayrı antlaşmalar imzaladı. TBMM tarafından onaylanmayan bu antlaşmalar hiçbir zaman yürürlüğe girmedi. Konferans, sonuç alınamamasına rağmen, İtilaf Devletleri’nin TBMM’ni tanımaları açısından diplomatik bir başarıydı.
Birinci İnönü Zaferi’nin sonuçlarından biri de Türk-Afgan Dostluk Antlasması’nın imzalanmasıdır. Afganistan Moskova’da 1 Mart 1921 tarihinde Türk delegeleriyle, Türk-Afgan Dostluk Antlaşmasını imzalayarak Türk ulusunun Ulusal Bağımsızlık Savaşı’da desteklediğini belirtmiştir.
Londra Konferansı’ndaki başarısızlığa karşılık, daha önceki ilişkilerin değerlendirilmesi amacı ile Rusya’ya giden bir TBMM Heyeti, 16 Mart 1921’de Sovyet Hükümeti ile tarihe adı “Moskova Antlaşması” olarak geçen önemli bir belge imzaladı. Ermenilere karşı sağlanılan zaferden sonra, 1. İnönü Savaşı’nın da kazanılması Ruslardaki son tereddütleri ortadan kaldırmıştı. Onlar, daha önceden tanıdıkları TBMM Hükümeti ile sıkı bir işbirliği içine girmeyi kararlaştırdılar.
Bu antlaşmaya göre ile ilk kez büyük bir devlet Ankara Hükümeti’ni tanımış oluyordu. Bu antlaşma ile Sovyet Hükümeti Misak-i Milli’yi tanımış ve Çarlık Rusya’sı ile Osmanlı Devleti arasındaki bütün anlaşmalar hükümsüz hale getirilmiştir. 1877-78 savaşında Ruslar aldıkları toprakları geri vermişlerdir. Zaten daha önce 22 Şubat 1921’de Gürcistan ile imzalanan antlaşmayla, Artvin ve Ardahan Türklere bırakılmıştı.
Bu anlaşmaya göre ayrıca her iki taraf da uluslararası ilişkilerde birbirlerinin yararına aykırı davranışlarda bulunmayacaklar ve her türlü parasal ilişki ve yardımlarda bulunacaklardı. Bu antlaşma ile sağlanan Sovyet yardımı, Ulusal Bağımsızlık Savaşı’nın kazanılmasında önemli olmuştur. Ayrıca Doğu Anadolu’nun güvenligi sağlanarak Türkiye-Rusya arasındaki kesin bir sınır belirlenmiştir. Bundan sonra ulus bütün maddi ve manevi gücünü batı cephesine aktarabilmiştir.
I. İnönü Zaferi de kazanılınca İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşmasında bazı değişiklikler yapmak üzere Yunanistan ve Türkiye’nin de katıldığı bir konferansın 23 Şubat 1921’de Londra’da yapılmasına karar verdiler.
Fakat TBMM’ni tanımadıkları için, konferansa yalnızca Osmanlı Hükümetini çağırdılar. Mustafa Kemal’in de konferansa delege olarak katılabileceğini ya da bir temsilci yollayabileceğini Osmanlı Hükümeti’ne bildirdiler. Osmanlı Hükümeti de itilaf devletlerinin bu önerisini TBMM Başkanı Mustaf Kemal Paşa’ya iletti. Ancak TBMM bu öneriyi onaylamadı ve çağrılmadığı bir konferansa, katılamayacağını bildirdi. Bunun üzerine İtilaf Devletleri, İtalya’nın aracılığı ile TBMM’ni resmen Londra Konferansı’na çağırdı. Konferans 23 Şubat’ta Londra’da açıldı. İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşması’nda küçük değişiklikler yapmak istediler. Türk temsilciler buna şiddetle karşı çıktılar.
Sadrazam Tevfik Paşa, söz sırası kendisine gelince, “Ben sözü Türk Milletinin gerçek temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi Başdelegesine bırakıyorum” diyerek konuşma yetkisini Bekir Sami Bey (Kunduh)’e bıraktı. Bunun üzerine, İtilaf devletleri her türlü görüşmeyi TBMM heyetiyle yaptı. TBMM delegeleri, Misak-ı Milli’ye dayanarak Sevr Antlaşması’nı hiçbir şekilde kabul etmediklerini dile getirdiler. Şiddetli tartışmalardan sonra konferans sonuç alınamadan dağıldı.
Bekir Sami Bey konferansın dağılmasından sonra savaş esirlerinin karşılıklı geri verilmesi ile ilgili olarak, 11 Martta Fransızlarla, 12 Martta İtalyanlarla ve 16 Martta İngilizlerle, ayrı ayrı antlaşmalar imzaladı. TBMM tarafından onaylanmayan bu antlaşmalar hiçbir zaman yürürlüğe girmedi. Konferans, sonuç alınamamasına rağmen, İtilaf Devletleri’nin TBMM’ni tanımaları açısından diplomatik bir başarıydı.
Birinci İnönü Zaferi’nin sonuçlarından biri de Türk-Afgan Dostluk Antlasması’nın imzalanmasıdır. Afganistan Moskova’da 1 Mart 1921 tarihinde Türk delegeleriyle, Türk-Afgan Dostluk Antlaşmasını imzalayarak Türk ulusunun Ulusal Bağımsızlık Savaşı’da desteklediğini belirtmiştir.
Moskova Dostluk Antlaşması
Londra Konferansı’ndaki başarısızlığa karşılık, daha önceki ilişkilerin değerlendirilmesi amacı ile Rusya’ya giden bir TBMM Heyeti, 16 Mart 1921’de Sovyet Hükümeti ile tarihe adı “Moskova Antlaşması” olarak geçen önemli bir belge imzaladı. Ermenilere karşı sağlanılan zaferden sonra, 1. İnönü Savaşı’nın da kazanılması Ruslardaki son tereddütleri ortadan kaldırmıştı. Onlar, daha önceden tanıdıkları TBMM Hükümeti ile sıkı bir işbirliği içine girmeyi kararlaştırdılar.
Bu antlaşmaya göre ile ilk kez büyük bir devlet Ankara Hükümeti’ni tanımış oluyordu. Bu antlaşma ile Sovyet Hükümeti Misak-i Milli’yi tanımış ve Çarlık Rusya’sı ile Osmanlı Devleti arasındaki bütün anlaşmalar hükümsüz hale getirilmiştir. 1877-78 savaşında Ruslar aldıkları toprakları geri vermişlerdir. Zaten daha önce 22 Şubat 1921’de Gürcistan ile imzalanan antlaşmayla, Artvin ve Ardahan Türklere bırakılmıştı.
Bu anlaşmaya göre ayrıca her iki taraf da uluslararası ilişkilerde birbirlerinin yararına aykırı davranışlarda bulunmayacaklar ve her türlü parasal ilişki ve yardımlarda bulunacaklardı. Bu antlaşma ile sağlanan Sovyet yardımı, Ulusal Bağımsızlık Savaşı’nın kazanılmasında önemli olmuştur. Ayrıca Doğu Anadolu’nun güvenligi sağlanarak Türkiye-Rusya arasındaki kesin bir sınır belirlenmiştir. Bundan sonra ulus bütün maddi ve manevi gücünü batı cephesine aktarabilmiştir.
Yorumlar
Yorum Gönder