Birinci İnönü Savaşı ve Sonuçları

15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir’e çıkan Yunan ordusu az zamanda Batı Anadolu’da birçok şehir ve kasabaları almayı başarmıştı. İşgal hareketi karşısında kurulan Kuvayi Milliye örgütleri düşmanın ilerlemesine engel olamamış, fakat bir hayli hırpalayıp, oyalamağı başarmıştı. Yunan ileri; hareketi 3 Kasım 1919’da müttefiklerin de katılmasiyle kararlaştırılan Milne Hattı’nda durmuştu.

Milen hattında duran Yunan ordusu 22 Haziran 1920’de saldırıya geçerek iki koldan ilerlemeğe başladı. Gayeleri, Büyük Millet Meclisi Ordularını yenerek Ankara’ya kadar olan yerleri almaktı. Yunan saldırısı Ayvalık’a kadar olan cephe üzerinde sürüyordu. Bu geniş cephedeki kuvvetlerimiz pek zayıftı. Millî Kuvvetler ancak çete savaşları yapabilecek kabiliyette idiler. Türk Ordusu henüz kuruluş halinde idi. Düşmanın Kuzey kolu kolaylıkla ilerleyerek Balıkesir ve Karacabey’e girdi. Mudanya ve Bandırma’ya asker çıkaran İngilizlerin yardımıyla de Bursa’yı işgal etti. Doğu yönünde ilerleyen Yunan kuvvetleri ise Salihli, Alaşehir ve Uşak’ı aldılar. Aydın’dan ilerleyen bir Yunan kolu da Nazilli’ye kadar geldi.

Yunanlılar 22 Hazirandan, 29 Ağustosa kadar Milen hattından Bursa - Uşak hattına kadar ilerlemiş; Türk kuvvetleri de Eskişehir ve Dumlupınar’a çekilmişti.

Yunan ordusu Anadolu’da Batı Cephesinde yaptığı umumî saldırıda başarı sağladıktan sonra, Trakya’yı işgale başladı. 20 Temmuz 1924’de Bandırma’dan gemilere bindirilen Yunan kuvvetleri Tekirdağ’a çıktılar. Aynı gün Çorlu’yu aldılar. General Cafer Tayyar idaresindeki kuvvetleri yenerek Kırklareli ve Edirne’yi işgal ettiler.

Yunanlıların bu başarısını fırsat bilen İngilizler, Ferit Paşa Kabinesine Sevr Antlaşmasını imza ettirmişlerdi.

Yunan saldırısı ile Batı Cephesinin bozulması, Türk halkı arasında ve Büyük Millet Meclisinde derin bir acı ve büyük bir heyecan uyandırdı. Bilhassa Büyük Millet Meclisinde pek şiddetli tartışmalara yol açtı. Ancak Mustafa Kemal’in inandırıcı açıklaması Mecliste yatışmayı sağlayabildi.

Yunanlılar, Bursa ve Uşak bölgelerinden Eskişehir ve Afyon yönlerinde 6 Ocak 1921’de ileri harekata geçtiler. Yunan harekatı üç koldan ilerleyerek İnönü önünde birleşiyordu. Yunanlılar, 3 günlük yürüyüşten sonra 9 Ocak günü İnönü mevzilerinin önüne gelmişlerdi. Asıl savaş 10 Ocak günü sabah saat 6.30’da Yunanlıların taarruza geçmesi ile başladı. Saldırısı kırılan düşmana karşı savaş 10 Ocak 1921’de kazanıldı.

Savaşın İnönü bölgesinde yapılması bir rastlantı değildi. İnönü savaşlarının zamanını Yunanlılar, fakat savaş alanını Türkler seçmişlerdi. Türk ordusunun savunma planına göre, Bursa ve Kocaeli yönünden gelecek bir düşman taarruzu İnönü’de karşılanacaktı. 11 Ocak 1921’de o güne kadar fazla kayıp vermiş ve çok hırpalanmış olan düşman, daha fazla ilerlemeye kendisinde kudret göremeyerek, tekrar Bursa civarındaki eski konumlarına çekilmek zorunda kaldı.

Birinci İnönü Zaferi sonunda Albay İsmet Bey,1 Mart 1921’de generalliğe yükseltildi. Kazanılan bu zaferin tarihi önemi, Batı Cephesi’nde kazanılan ilk zafer oluşu ve Sevr’i uygulamak isteyenlere ulusal örgütün gücünü göstermesidir. Ayrıca daha önce değinildiği gibi  Birinci İnönü Savaşı'yla Kuva-yı Milliye dönemi son bulmuş, Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin ve ordusunun içerde ve dışarıda saygınlığı birden yükselmiş, ordunun ve Meclis’in otoritesi artmıştır.